ભારતીય રેલ્વેએ ઇલેક્ટ્રિફિકેશનમાં અમેરિકા,રશિયા અને ચીનને પણ પાછળ પાડી દીધું

નવી દિલ્હીઃ રેલ્વે એ સમગ્ર વિશ્વમાં પરિવહનનું શ્રેષ્ઠ અને સરળ માધ્યમ છે. મુસાફરીના હેતુ ઉપરાંત માલસામાનની હેરફેર વગેરે પણ રેલવે દ્વારા થાય છે. રેલ્વેથી વધુ સરળ પરિવહન અને મુસાફરીનું બીજું કોઈ સાધન હોઈ શકે નહીં. ભારત ઉપરાંત ઘણા દેશોમાં રેલ્વે વ્યવસ્થા છે. 1854માં ભારતની પ્રથમ પેસેન્જર ટ્રેન હાવડા સ્ટેશનથી 24 માઈલના અંતરે હુગલી સુધી દોડાવવામાં આવી હતી. તે પછી, 1856 માં, મદ્રાસ રેલ્વે કંપની દ્વારા રેલ્વે એન્જિન ફેક્ટરી પણ ખોલવામાં આવી હતી. ત્યારથી, ભારતીય રેલ્વે સતત પ્રગતિ કરી રહી છે. જો વૈશ્વિક સ્તરે જોવામાં આવે તો, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં સૌથી લાંબી રેલ્વે છે. તે પછી ચીન અને રશિયા અનુક્રમે બીજા અને ત્રીજા સ્થાને છે. ભારત સમગ્ર વિશ્વમાં ચોથા નંબરે રેલવે ટ્રેકની લંબાઈ માટે જાણીતું છે.

અમેરિકામાં 220,044 કિલોમીટર, ચીનમાં 150,000, રશિયામાં 105,000 અને ભારતમાં 68,043 કિલોમીટરના રેલવે ટ્રેક છે. જેમાંથી અત્યાર સુધીમાં ભારતે કુલ 90 ટકા રેલ્વે ટ્રેકના વિદ્યુતીકરણનું કામ પૂર્ણ કર્યું છે. વિશ્વમાં અનેક મહાસત્તાઓ છે. તેમની પાસે ઊર્જાના તમામ સંસાધનો છે. આમ છતાં તેઓ રેલવેના વિદ્યુતીકરણના કામમાં પાછળ છે. ભારતે તેના દૂરના વિસ્તારોમાં પણ વીજળીકરણનું કામ પૂર્ણ કર્યું છે. ભારતમાં રેલ્વેના 100 ટકા ઇલેક્ટ્રિફિકેશન સાથે, તે ગ્રીન એનર્જી સાથે મુસાફરી કરનાર વિશ્વનો પ્રથમ દેશ બનશે.

રેલવેના વિદ્યુતીકરણના મામલે પણ ચીન ઘણું પાછળ છે. ચીનમાં અત્યાર સુધીમાં માત્ર 66 ટકા રેલવે ઈલેક્ટ્રીફિકેશનનું કામ પૂર્ણ થયું છે. મહાસત્તા તરીકે જોવામાં આવતા રશિયામાં અત્યાર સુધી રેલવેનું માત્ર 51 ટકા વીજળીકરણ થયું છે. ઘણા એવા દેશો છે જ્યાં રેલ્વે ઇલેક્ટ્રિફિકેશનનું કામ હજુ સુધી થયું નથી. રેલ પરિવહન નેટવર્ક અનુસાર, ભારતીય રેલ્વે વિદ્યુતીકરણ કાર્યમાં મોખરે છે. જ્યારે સમગ્ર વિશ્વમાં સરેરાશ માત્ર 47 ટકા રેલવેનું વીજળીકરણ થયું છે.

ભારત પાકિસ્તાન અને ચીન કરતાં આગળ છે

રેલ્વે ટ્રાન્સપોર્ટ નેટવર્ક મુજબ, સમગ્ર વિશ્વમાં અત્યાર સુધીમાં સરેરાશ 47 ટકા વીજળીકરણ કરવામાં આવ્યું છે. યુએસએમાં, 220,044 કિલોમીટરમાંથી 1,847 કિલોમીટર એટલે કે એક ટકા, ચીનમાં 150,000 કિલોમીટરમાંથી 100,000 કિલોમીટર એટલે કે લગભગ 66 ટકા, રશિયામાં 54,054 કિલોમીટરમાંથી 01.50 કિલોમીટર, ભારતમાં 01.50 ટકા, 1050 કિલોમીટર. 68,043 કિલોમીટરમાંથી કિલોમીટર એટલે કે લગભગ 90 ટકા વિદ્યુતીકરણનું કામ પૂર્ણ થયું છે. રેલ્વેની લંબાઈની બાબતમાં અમેરિકા પ્રથમ સ્થાને હોવા છતાં વિદ્યુતીકરણનું કામ પૂર્ણ કરવામાં ભારત પ્રથમ સ્થાને છે.

વિશ્વના અન્ય દેશો પર નજર કરીએ તો ફ્રાન્સમાં 53 ટકા, જાપાનમાં 75 ટકા, ઇટાલીમાં 64 ટકા અને સાઉદી અરેબિયામાં 8 ટકા ઇલેક્ટ્રિફિકેશન પૂર્ણ થયું છે. જ્યારે ભારતને ધમકી આપતા પાકિસ્તાનમાં માત્ર 4 ટકા રેલ્વે વિદ્યુતીકરણ થયું છે. ન્યુઝીલેન્ડે 12 ટકા કામ કર્યું છે. એક આંકડા મુજબ સમગ્ર વિશ્વમાં 1,374,001 કિલોમીટર લાંબી રેલ્વે લાઇન નાખવામાં આવી છે. આંકડા અનુસાર, દર વર્ષે સમગ્ર વિશ્વમાં 10,000 અબજ કિલોમીટરથી વધુની મુસાફરી કરવામાં આવે છે. તેમાંથી, લગભગ એક ક્વાર્ટર યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં, એક ક્વાર્ટર ચીનમાં અને ત્રીજા ભાગની ભારતમાં મુસાફરી કરે છે.

રેલવેમાં અભૂતપૂર્વ વિકાસ થયો છે

ભારતીય રેલ્વેમાં ચોક્કસપણે અભૂતપૂર્વ વિકાસ થયો છે. અગાઉની સરકારોએ પણ રેલવેના વિકાસને પાટા પર લાવવા માટે ઘણા પ્રયત્નો કર્યા હતા. છેલ્લા દસ વર્ષમાં પણ રેલ્વેમાં વિકાસના ઘણા કામો થયા છે. છેલ્લા દસ વર્ષમાં ઘણા નાના સ્ટેશનોને મોટા સ્ટેશનમાં ફેરવવામાં આવ્યા. હવે ઘણા સ્ટેશનો પરથી નવી ટ્રેનો પણ દોડાવવામાં આવી રહી છે જેથી મુસાફરોને કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો ન કરવો પડે. હવે વંદે ભારત ટ્રેન ભારતના ઘણા રેલવે સ્ટેશનો પરથી ખુલે છે. જ્યાં એક તરફ વંદે ભારત ટ્રેન દોડવાને કારણે મુસાફરી સરળ બની છે તો બીજી તરફ પ્રવાસમાં નિર્ધારિત સમય કરતા ઓછો સમય લાગી રહ્યો છે.

આ સિવાય ભારતમાં મોટી લાઇનની ટ્રેલ સિવાય નાની લાઇનની મેટ્રો પણ ચાલે છે. જેના કારણે ટૂંકી યાત્રાઓ કરવામાં આવે છે. આગામી કેટલાક વર્ષોમાં બુલેટ ટ્રેન પણ આવવાની આશા છે. મુંબઈથી અમદાવાદ સુધી પ્રથમ તબક્કામાં કામ થવાનું છે. હવે સ્ટેશનો સિવાય ટ્રેનોની પણ કાયાપલટ કરવામાં આવી છે. જેના કારણે રેલવે વિભાગમાં પણ આવક વધી રહી છે.નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં 2.23 લાખ કરોડ રૂપિયાની આવક થઈ હતી. જ્યારે નાણાકીય વર્ષમાં 2.40 લાખ કરોડ રૂપિયાની આવક થઈ છે. આના પરથી અંદાજ લગાવી શકાય છે કે આગામી સમયમાં ભારતીય રેલ્વેનો સુવર્ણ સમયગાળો આવવાનો છે.