અગ્નિવીર જવાનને 'ગાર્ડ ઓફ ઓનર' ન મળવાને લઈને શું છે સમગ્ર વિવાદ?

અગ્નિપથ યોજના હેઠળ ભારતીય સેનામાં અગ્નિવીર તરીકે ભરતી થયેલા સૈનિકના મૃત્યુને લઈને વિવાદ થઈ રહ્યો છે. વિરોધ પક્ષોનો આરોપ છે કે સૈનિકને લશ્કરી સન્માન અથવા ગાર્ડ ઓફ ઓનર સાથે અંતિમ વિદાય આપવામાં આવી ન હતી. સૈનિકના પાર્થિવ દેહને પણ સેનાના વાહનને બદલે ખાનગી એમ્બ્યુલન્સમાં લાવવામાં આવ્યો હતો. આ મામલે સેનાનું નિવેદન પણ આવ્યું છે. તો સમજીએ કે આ આખો મામલો શું છે.

શહીદ જવાન અમૃતપાલ કોણ હતો?

પંજાબના માનસા જિલ્લાના કોટલી કલાન ગામનો રહેવાસી 19 વર્ષીય અમૃતપાલ સિંહ ભારતીય સેનામાં અગ્નિવીર તરીકે જોડાયો હતો. મીડિયા રિપોર્ટ અનુસાર, મધ્યમવર્ગીય પરિવારમાંથી આવતો અમૃતપાલ તેના માતા-પિતાનો એકમાત્ર પુત્ર હતો. તેની એક બહેન કેનેડામાં રહે છે. ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં જ તેમને અગ્નિપથ યોજના હેઠળ સેનામાં સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા. તેમની પોસ્ટિંગ જમ્મુ-કાશ્મીરના રાજૌરીમાં હતી.

અમૃતપાલ સિંહનું મૃત્યુ કેવી રીતે થયું?

11 ઓક્ટોબરના રોજ અમૃતપાલ નિયંત્રણ રેખા (LoC) પાસે મૃત હાલતમાં મળી આવ્યો હતો. તેના શરીર પર ગોળીઓના નિશાન હતા. 9 ઓક્ટોબરે સેનાએ આ જ વિસ્તારમાં 2 આતંકીઓને ઠાર કર્યા હતા. પ્રારંભિક મીડિયા અહેવાલમાં દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે અમૃતપાલને આતંકવાદીઓએ ગોળી મારી હતી, પરંતુ બાદમાં સેનાએ કહ્યું કે અમૃતપાલે પોતાને ગોળી મારી હતી. જોકે, હવે સત્ય જાણવા માટે સેનાએ ‘કોર્ટ ઓફ ઈન્ક્વાયરી’ની રચના કરી છે.

અમૃતપાલના અંતિમ સંસ્કારને લઈને શું છે વિવાદ?

13 ઓક્ટોબરે અમૃતપાલના પાર્થિવ દેહને તેમના માદરે વતન લાવવામાં આવ્યો હતો. મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, મૃતદેહને લશ્કરી વાહનની જગ્યાએ ખાનગી એમ્બ્યુલન્સમાં લાવવામાં આવ્યો હતો. સાદા કપડામાં સેનાના બે જવાનો મૃતદેહને સોંપવા આવ્યા હતા. જ્યારે પરિવારે પૂછ્યું કે અમૃતપાલને લશ્કરી સન્માન નહીં મળે, ત્યારે સૈનિકોએ કહ્યું કે અગ્નિવીર હેઠળ ભરતી થયેલા સૈનિકને શહીદનો દરજ્જો નથી, તેથી ગાર્ડ ઓફ ઓનર આપવામાં આવશે નહીં.

પંજાબ પોલીસે અંતિમ સલામી આપી હતી

મીડિયા રિપોર્ટ અહેવાલ મુજબ, મૃતદેહને સોંપવા આવેલા સૈનિકો કંઈપણ કહ્યા વગર ત્યાંથી નીકળી ગયા હતા. ત્યાર બાદ પરિવારે મૃતદેહના અંતિમ સંસ્કારની વ્યવસ્થા કરી અને સ્થાનિક પોલીસને જાણ કરી. સૈન્ય સન્માનનો વિવાદ વધ્યા બાદ પંજાબ પોલીસના કેટલાક જવાનોએ અમૃતપાલને સલામી આપી હતી. આ પછી અમૃતપાલના અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવ્યા. એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે સેનાના જવાનો અંતિમ સંસ્કારમાં પણ સામેલ થયા ન હતા.

ગાર્ડ ઓફ ઓનર ન મળવા પર પંજાબના મુખ્યમંત્રીએ શું કહ્યું?

પંજાબના મુખ્યમંત્રી ભગવંત માને કહ્યું કે, તેમની સરકાર આ મામલે કેન્દ્ર સરકાર સામે સખત વિરોધ કરશે. માનને સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર લખ્યું રાજ્યની નીતિ મુજબ સૈનિકના પરિવારને 1 કરોડ રૂપિયાની રકમ આપવામાં આવશે. અમૃતપાલ સિંહ દેશના શહીદ છે.

આ મામલે સેનાનું શું કહેવું છે?

સેનાએ એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે, “એક કમનસીબ ઘટનામાં, અગ્નિવીર અમૃતપાલ સિંહનું સંતરી ડ્યુટી દરમિયાન પોતાને જ ગોળી વાગવાથી મૃત્યુ થયું હતું. મૃત્યુનું કારણ જાણવા માટે કોર્ટ ઓફ ઇન્ક્વાયરી હાથ ધરવામાં આવી રહી છે.” ઈજા પહોંચાડી અને હાલની નીતિ મુજબ મૃતકને કોઈ ગાર્ડ ઓફ ઓનર અથવા લશ્કરી સન્માન આપવામાં આવ્યું ન હતું. આ હાલની નીતિ સાથે સુસંગત છે.”

સરકાર કોને શહીદ માને છે?

કેન્દ્ર સરકારે 2017માં કહ્યું હતું કે શહીદની વ્યાખ્યાનો ક્યાંય ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો નથી. સામાન્ય રીતે ફક્ત તે જ સૈનિકોને શહીદનો દરજ્જો મળે છે જેમણે યુદ્ધ અથવા વિશેષ ઓપરેશન દરમિયાન જીવ ગુમાવ્યો હતો. સરકારે કહ્યું હતું કે સેના, અર્ધલશ્કરી દળો કે પોલીસના કિસ્સામાં ‘શહીદ’ શબ્દનો ઉપયોગ થતો નથી. અર્ધલશ્કરી દળોના જવાનોને શહીદ કહેવામાં આવે છે, પરંતુ તેમને શહીદોને આપવામાં આવતી સુવિધાઓ આપવામાં આવતી નથી.